Czy seksoholik odczuwa przyjemność z seksu? Odpowiedź wcale nie jest oczywista. Wiele osób myśli, że to najprzyjemniejsze z uzależnień. Prawda jest jednak taka, że każde uzależnienie w którymś momencie przestaje być przyjemnością, a staje się cierpieniem. To samo tyczy się seksoholizmu. Dlaczego tak się dzieje?

Pomyślmy najpierw czym jest przyjemność. Możemy powiedzieć, że jest to stan, w którym doznajemy szerokiej gamy odczuć, postrzeganych przez nas jako pozytywnych. Są one związane z uczuciem zaspokojenia, sytości, spełnienia, radości, euforii. Nasz mózg posiada zdolność generowania tych odczuć poprzez związki neurochemiczne, które wytwarza. Mają one niesamowitą moc od uśmierzania bólu do wywoływania w nas uczuć ekstatycznych. Na przykład ćwiczenia fizyczne, takie jak bieg długodystansowy, mogą wywołać stan euforyczny (a to wszystko dzięki trzem magicznie brzmiącym substancjom z naszego mózgu: anandamid AEA, beta-endorfina, 2-fenyloetyloamina).

Słuchanie muzyki lub jej tworzenie, a także taniec również mogą wywoływać stany euforyczne.Procesy związane z odczuwaniem przez nas przyjemności zorganizowane są w mózgu w układzie nagrody. Układ ten kontroluje nasz system wewnętrznego nagradzania. Jesteśmy pobudzani przez niego do powtarzania zachowań, które służą przetrwaniu naszego gatunku (jedzenie, seks) lub które są oceniane jako przyjemne, a także do unikania bólu i tego, co postrzegane jako nieprzyjemne czy zagrażające. Potężna moc drzemie w tej części mózgu.Co ciekawe nasze doznawanie przyjemności w mózgu rozdzielone jest na dwa ośrodki – ośrodek „chcenia” i ośrodek „lubienia”. Ośrodek „lubienia” – nazywany obszarem aktywności hedonicznej – jest rozdzielny od ośrodka „chcenia”. Najczęściej oba te ośrodki współgrają ze sobą.

Lubimy to, czego pożądamy i pożądamy tego, co sprawia nam przyjemność. W początkowej fazie nałogu też tak jest. Przyjemne doznanie haju, ulgi, euforii (ośrodek „lubienia”) zostaje zapamiętane przez mózg jako pożądane (ośrodek „chcenia”). Co się jednak dzieje na dalszym etapie uzależnienia? Z czasem współpraca pomiędzy tymi obszarami zaczyna się „rozjeżdżać”.Przyjemność (ośrodek „lubienia”) staje się coraz mniej dostępna, natomiast „chcenie” staje się coraz silniejsze. Związane jest to z sensytyzacją, czyli wyczuleniem ośrodka „chcenia” na zapamiętaną nagrodę. „Chcenie” zamienia się w nieodparte pragnienie, nieodparte pragnienie w  przymus. Na końcu jednak nie czeka już prawie żadna nagroda, poza chwilowym uczuciem ulgi, poza uniknięciem cierpienia wynikającego z niezrealizowanego „chcenia”.

Tak bowiem jest, że niezrealizowane „chcenie” czyli oparcie się sygnałowi wysyłanemu z mózgu z obszaru „chcenia” jest realnym cierpieniem. Może się ono objawiać na różne sposoby – od bezsenności, braku koncentracji, niemożności znalezienia sobie miejsca, obsesyjnych myśli, nadmiernej potliwości, zwiększonego tętna, bólów w różnych częściach ciała do napadów paniki, myśli samobójczych, rozpaczy, wszechogarniającej pustki. Wyjściem nałogowca jest poddanie się więc impulsowi „chcenia” i powrót do błędnego koła.

Wygląda to mniej więcej tak:

Czy seksoholik odczuwa więc przyjemność z seksu? Niekoniecznie. Może odczuwać obrzydzenie, wstręt i niechęć do swoich zachowań seksualnych, a mimo to ich pragnąć. Może podejmować zachowania seksualne, które są niezgodne z jego orientacją seksualną i preferencjami seksualnymi, tylko po to, by zaspokoić rosnące „chcenie”.

Źródła:
  1. Berridge, K. C. (2009). Liking and wanting food rewards: Brain substrates and roles in eating disorders. Physiology & Behavior, 97, 537-550.
  2. Berridge, K. C., Robinson, T. E., and Aldridge, J. W. (2009). Dissecting components of reward: ‘liking’, ‘wanting’, and learning. Current Opinion in Pharmacology, 9(1), 65-73.
  3. Berridge, K. C. „Lubienie” i „chcenie” nagród pokarmowych: mózgowe substraty i role w zaburzeniach odżywiania. Wiadomości Psychiatryczne, tom 12, nr 3, lipiec–wrzesień 2009.
  4. Castro, D. C. and Berrige, K. C. (2014). Advances in the neurobiological bases for food ‘liking’ versus ‘wanting’. Physiology & Behavior, 136, 22-30.
  5. Kalivas, P. W. and Volkow, N. D. (2014). The Neural Basis of Addiction: A Pathology of Motivation andChoice. The American Journal of Psychiatry, 162(8), 1403-1413.
  6. Koob, G. F. and Simon, E.J. (2009). The Neurobiology of Addiction: Where We Have Been and Where We Are Going. Drug Issues, 39, 115-132.
  7. Kostkowski, W. Podstawowe mechanizmy i teorie uzależnień., „Alkoholizm i Narkomania”, 2006, t. 19, nr. 2, ss 139-168. http://old.ipin.edu.pl/ain/aktualne/2/t19n2_3.pdf